Sabri Ülker Vakfı, kurulduğu 2009 yılından bugüne toplumun gıda, beslenme ve sağlıklı yaşam bilincinin gelişmesine katkı sağlamak, topluma bu konulardaki en doğru bilgiyi aktarmak ve bir referans noktası olmak hedefiyle çalışmalarını sürdürüyor.
Vakıf, "Bilim Bunu Konuşuyor" platformuyla sağlık ve beslenme alanında gündemdeki konuları, bilimsel ve en güncel bilgileri tarafsız bir yorum ve anlaşılır bir dille kamuoyuyla paylaşarak, bu konulardaki bilgi karmaşasının önüne geçmek için çalışıyor. Sabri Ülker Vakfı bu kez çölyak hastalığı ve gluten intoleransı tedavisinde uygulanan glutensiz beslenmenin son dönemde sağlıklı bireyler tarafından da yaygın kullanımının sağlığa etkilerini gündeme taşıyor.
Gluten ve çölyak hastalığı nedir?
Gluten; buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllar ve bu tahıllardan elde edilen ürünlerde bulunan bir protein olarak, genetik ve çevresel etmenlere de bağlı şekilde bazı bireylerin sindirmekte zorlandığı ya da hiç sindiremediği bir protein cinsi. Bu durum da çölyak hastalığı olarak da bilinen gluten enteropatisine veya gluten intoleransına yol açabiliyor.
Alerjik bir sindirim sistemi hastalığı olan çölyakta gluten, ince bağırsak duvarlarında bulunan sindirimden sorumlu villuslarda hasarlar meydana getirebiliyor ve bu hasarlar, mide bağırsak sisteminde sorunlara ve inflamasyona (yangı) neden olabiliyor. Çölyak tanısı konan hastalardaki semptomlar, bireylerin beslenmesinden gluten çıkarılarak tedavi edilmekte ve glutensiz diyette, buğday, arpa, çavdar ve yulaf içeren besinlerin yanı sıra gluten içerebilecek diğer ürünler de tüketilmemektedir.
Gluten intoleransı nedir?
Çölyak hastalığındaki gibi bağırsak hasarı veya alerjik bir yanıtın oluşmadığı gluten intoleransı eğer önlem alınmazsa hayat kalitesini düşürebilen sindirim sistemi sorunlarıyla kendini gösterebiliyor. Gluten intoleransı olan bireyler gluten tükettiklerinde oluşan sindirim sistemi sorunlarını gözlemleyerek ve bu belirtileri hekimleri ile paylaşarak, uygun görülürse glutensiz diyet uygulayabiliyorlar. Gluten intoleransı olan bireyler, gluten içeren yiyecek ve ürünlerden kaçınma konusunda çölyak hastaları kadar katı bir yaklaşıma gerek duymayabiliyorlar.
Sağlıklı bireyler için glutensiz beslenme ne anlama geliyor?
Gluten enteropatisi veya intoleransı olmayan sağlıklı bireylerde, zayıflama amaçlı veya farklı amaçlarla glutensiz diyet uygulamak çeşitli beslenme ve sağlık sorunlarına yol açabiliyor
Harvard Üniversitesi'nde yürütülen ve 110 binden fazla sağlıklı bireyin 25 yıl süreyle izlendiği, çölyak hastası olmayan bireylerde glutensiz beslenmenin kronik hastalık riski arasındaki ilişkiyi inceleyen bu araştırmaya göre glütensiz beslenmeye bağlı olarak tam tahılları tüketmeyen bireylerde, kalp hastalığı görülme riskinin arttığını ortaya koyuyor.
Amerikan Kalp Birliği'nin 2017'de raporunda ise glutensiz beslenmenin şeker hastalığı riskini %13 oranında arttırabileceği bildiriliyor.
Bilim otoriteleri glutensiz diyetlerde tahıl ve tam tahıl tüketiminden uzak durulması, posa ve B grubu vitaminler ile bazı minerallerin alımında kısıtlamaya gidilmesi nedeniyle beslenme yetersizliklerinin görülebileceğinin, bu sebeple de yeterli ve dengeli beslenmenin önemli bir bileşeni olan tahılların ve özellikle tam tahılların beslenme düzeninde tüketilmesi gerektiğinin önemle altını çiziyor.
KAYNAKLAR:
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Çölyak ve Gluten, beslenme.gov.tr/index.php?
Amerikan Kalp Birliği, Low gluten diets may be associated with higher risk of type 2 diabetes (Düşük gluten diyetleri, yüksek riskli tip 2 diyabetle ilişkili olabilir), newsroom.heart.org/news/low-
Harvard Sağlık Yayınları, Harvard Tıp Fakültesi, Think twice before going gluten-free (Glutensiz beslenmeye başlamadan önce iki kez düşünün), www.health.harvard.edu/